หัตถกรรมจากย่านลิเภา

ความเป็นมา

       เครื่องจักสานย่านลิเพา จัดว่าเป็นงานฝีมือชั้นเยี่ยมของชาวภาคใต้ โดยเฉพาะที่จังหวัดนครศรีธรรมราช ถือเป็นแหล่งที่มีชื่อเสียงในงานหัตถกรรมชนิดนี้มากที่สุด สันนิษฐานว่าเริ่มทำกันมาตั้งแต่สมัยกรุงศรีอยุธยา ถือเป็นภูมิปัญญาชาวบ้านตั้งแต่สมัยเจ้าพระยานครศรีธรรมราช กล่าวกันว่า เจ้าเมืองนครได้เคยนำถวายเจ้านายในกรุงเทพมหานคร แต่ยังไม่เป็นที่แพร่หลายนัก จนกระทั่ง ในรัชกาลพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เจ้าพระยายมราช (ปั้น สุขุม) ครั้งที่ดำรงตำแหน่งพระยาสุขุมนัย วิปัตสมุนเทศาภิบาลมณฑลนครศรีธรรมราชได้ฟื้นฟูส่งเสริมจนงานจักสานย่านลิเภา เริ่มเป็นที่รู้จักในหมู่ชนชั้นสูงในกรุงเทพมหานคร
       ต่อมา ได้มีการฟื้นฟูครั้งสำคัญ 2 ครั้ง ในสมัยจอมพล ป. พิบูลสงคราม มีการประกวดการสานย่านลิเพา และใน พ.ศ. 2513 สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์พระบรมราชินีนาถ ทรงมีพระราชดำริให้สอนการสานย่านลิเพาในโครงการศิลปาชีพ 

วัสดุและอุปกรณ์ในการทำเครื​่องจักสานย่านลิเภา

(เรียงจากซ้ายไปขวา) 1. โครงของผลิตภัณฑ์ 2. กาวลาแท็กซ์ 3. แล็คเกอร์ 4. คัตเตอร์ 5. ไม้แหลม 6. ชักเลียด 7. ย่านลิเภา

การสานย่านลิเภา

นำย่านลิเภามาปอกเปลือกให้ได้ประมาณ 3-4 เส้น เพื่อนำไปสานเป็นผลิตภัณฑ์ ลิเพา มี 2 ชนิด คือ สีดำและน้ำตาล โดยเฉพาะสีน้ำตาลจะมีอยู่ 2 แบบ คือ สีน้ำตาลอมแดง และสีน้ำตาลอมเหลือง

 

จากนั้นนำเปลือกที่ได้มาชักเลียดให้ได้ความบางต​ามต้องการ

ใช้มีดขูดเส้นลิเพาให้บางและเรียบเสมอกันทั้งเส​้น

 

นำลิเภามาสานกับโครง

  

   

เมื่อสานและขึ้นรูปผลิตภัณฑ์ได้ตามต้องการแล้วจ​ะต้องขัดผิวด้วยกระดาษทราย และเก็บหรือแต่งส่วนที่ไม่ค่อยเรียบร้อยออกเสีย​ก่อน จากนั้นจึงลงน้ำมันเคลือบผิวหรือชักเงา ให้เกิดความสวยงาม